Majmunske boginje virusno obolenje koje je 1970. godine registrovano prvi put u Demokratskoj Republici Kongo,do 2022 je imalo sporadične slučajeve širenje infekcije van područja Afrike koji su uspešno sanirani.Međutim kako je u periodu od 13. do 22. maja 2022 godine u više zemalja sveta identifikaovana nova eskalacija oboljenja i čak 92 potveđena slučaja, Institut za Javno zdravlje „Milan Jovanovic Batut“je na svom sajtu,povodom širenja epidemije,objavio epidemioloske karakteristike ovog oboljenje i mere prevencije.
„Majmunske boginje su virusna zoonoza (virus koji se na ljude prenosi sa životinja) sa simptomima veoma sličnim onima koji su se ranije javljali kod pacijenata sa velikim boginjama, iako je bolest klinički manje teška. Sa iskorenjenjenjem velikih boginja 1980.godine i kasnijim prestankom vakcinacije protiv velikih boginja, majmunske boginje su ostale kao najvažniji virus iz roda Ortopoxvirus za javno zdravlje. Majmunske boginje se prvenstveno javljaju u centralnoj i zapadnoj Africi, često u blizini tropskih kišnih šuma a sve češće se pojavljuju u urbanim područjima. Životinje kao domaćini ovog virusauključuju niz glodara i primata. Bolest je prvi put otkrivena kod majmuna 1958. godine, a prvi slučaj obolevanja kod ljudi zabeležen je 1970 godine. Od tada do danas u našoj zemlji nisu registrovani slučajevi obolevanja od majmunskih boginja.“
Institu Batut dalje navodi epidomiološke podatke o majmunskim boginjama:
Epidemiološki podaci
„Majmunske boginje (engleski: Monkeypox) su prvi put otkrivene 1958. godine kod majmun akoji su se koristili za sprovođenje istraživanja na životinjama. Prvi slučaj obolevanja od majmunskih boginja kod ljudi zabeležen je 1970. godine kod 9-mesečnog dečaka u Zairu,danas Demokratska Republika Kongo. Od tog vremena, majmunske boginje su postale endemske u Demokratskoj Republici Kongo, a proširile su se i na druge afričke zemlje, uglavnom u centralnoj i zapadnoj Africi – Benin, Kamerun, Centralnoafrička
Republika, Demokratska Republika Kongo, Gabon, Obala Slonovače, Liberija, Nigerija,Republika Kongo, Sijera Leone. i Južni Sudan. Pravo opterećenje majmunskim boginjamanije poznato. Izvan Afrike, prvi prijavljeni slučajevi majmunskih boginja bili su 2003.godine u Sjedinjenim Američkim Državama kada je registrovano 47 potvrđenih iverovatnih slučajeva, zaraženih nakon kontakta sa kućnim ljubimcima, prerijskim psimauvezenim iz Gane.
Majmunske boginje su bolest od globalnog značaja za javno zdravlje jer ne pogađa samo zemlje zapadne i centralne Afrike, već i ostatak sveta. Prva epidemija majmunskih boginja izvan područja Afrike je registrovana 2003. godine u Sjedinjenim Američkim Državama i bila je povezana sa kontaktom sa zaraženim kućnim ljubimcima, prerijskim psima. Ovi kućni ljubimci su bili smešteni sa gambijskim pacovima i puhovima koji su uvezeni u zemljuiz Gane. U ovoj epidemiji registrovano je preko 70 slučajeva obolevanja od majmunskih boginja u SAD.
Od 13. do 21. maja 2022. godine, u 12 zemalja u svetu je registrovano 28 slučajeva sumnje i 92 potvrđena slučaja majmunskih boginja. Najveći broj slučajeva je registrovan u Ujedinjenom Kraljevstvu, Španiji i Portugaliji (21 do 30), zatim u Australiji, Belgiji,Kanadi, Francuskoj, Nemačkoj, Italiji, Holandiji, Švedskoj i Sjedinjenim Američkim
Državama (SAD) (1 do 5). Većinu potvrđenih slučajeva pripada populaciji muškaraca koji imaju seksualne odnose sa muškarcima (MSM). Za sada nije zabeležen nijedan smrtni ishod među obolelima. Većina slučajeva ima lezije na genitalijama ili perigenitalnom području, što ukazuje na to da se prenošenje verovatno dešava tokom bliskog fizičkog kontakta tokom seksualnih aktivnosti. Ovo je prvi put da su lanci transmisije registrovani u Evropi bez poznatih epidemioloških veza sa zapadnom ili centralnom Afrikom, gde je ova bolest endemska.“
Kako navodi institu Batut uzročnik majmunskih boginja je dvolančani Dnk virus oz porodice Poxivirdae
„Agens: Uzročnik majmunskih boginja je dvolančani DNK virus koji pripada porodici Poxviridae, rodu Ortopoxvirus koji uključuje i viruse variole (variola major i variola minor), kravljih boginja (cowpox) i vakcinije (vaccinia). Postoje dve različite genetske klade virusa majmunskih boginja i to klada centralne Afrike (sliv Konga) i klada zapadne Afrike. Virusi klade sliva Konga su se pokazali kontagioznijim i izazivali su teže kliničke forme bolesti.
Inkubacioni periodi klinička slika
„Period inkubacije iznosi 6-14 dana, a može varirati od 5-21 dan.
Klinička slika:
Klinička slika majmunskih boginja kod ljudi je slična kliničkoj slici velikih boginja, ali znatno blaža. Majmunske boginje počinju groznicom i jezom,glavoboljom, bolovima u mišićima i leđima i iscrpljenošću, a može se javiti kašalj ibol u grlu. Glavna razlika između simptoma majmunskih boginja i velikih boginja je u tomešto kod majmunskih boginja može doći do uvećanja limfnih čvorova (limfadenopatija). Uvećani limfni čvorovi se javljaju na vratu (submandibularni i cervikalni), pazuhuaksilarni) ili preponama (ingvinalni) i javljaju se na obe strane tela ili samo na jednoj.U periodu od 1 do 3 dana (ponekad i duže) nakon pojave groznice, kod pacijenta se razvija ospa, koja često počinje na licu (95% slučajeva), a zatim se širi na ekstremitete (dlanovii tabani 70% slučajeva) i druge delove tela (oralna sluzokoža, genitalije, konjuktive,rožnjača). Osip prolazi kroz faze makule, papule, vesikule, pustule i kruste koje na kraju otpadnu. Bolest obično traje 2-4 nedelje.“
Laboratorijske I bihemijske analize
„U laboratorijskim i biohemijskim analizama dominira leukocitoza, povišene transaminaze, nizak nivo uree u krvi i hipoalbuminemija.Pri postavljanju dijagnoze bolesti moraju se uzeti u obzir i druge bolesti praćene ospom,kao što su varičela, morbili, bakterijske infekcije kože, šuga, sifilis i alergije nalekove. Limfadenopatija tokom prodromalnog stadijuma bolesti može biti klinička karakteristika za razlikovanje majmunskih boginja od varičele, morbila.Komplikacije majmunskih boginja uključuju encefalitis, tešku dehidrataciju kao posledicu povraćanja i dijareje ili otežanog pijenja zbog lezija u ustima, tonzilitis,faringitis, edem očnih kapaka i konjuktivitis, stvaranje ožiljaka, posebno su značajni ožiljci rožnjače koji dovode do opsežnih i trajnih oštećenja vida, komplikacije odstrane respiratornog trakta su retke.
Prema podacima iz literature, pretežno iz afričkih zemalja, smrtnost kod potvrđenih,verovatnih i/ili mogućih slučajeva majmunskih boginja u proseku iznosi 8,7%, odnosnomajmunske boginje uzrokuju smrt kod 1 od 10 osoba koje obole od ove bolesti. Posmatranopo kladama, stopa smrtnosti za kladu centralne Afrike iznosi 10,6% (95% CI: 8,4–13,3%),dok za zapadnoafričku kladu iznosi znatno manje 3,6% (95% CI: 1,7–6,8%). Kod obolelihvan Afrike nije bilo zabeleženih smrtnih ishoda. Rizik od razvoja teške kliničke slike bolesti je veći kod osoba sa oslabljenim imunitetom.
Ulazno mesto: Virus ulazi u telo čoveka kroz oštećenu kožu (čak i kod nevidljivih mikrotrauma), respiratorni trakt ili sluzokožu (oči, nos ili usta).“
Prevencija:
„Prevencija majmunskih boginja podrazumeva primenu opštih i specifičnih
mera prevencije. Podizanje svesti o faktorima rizika i edukacija ljudi o merama koje mogu
preduzeti u cilju smanjenja izloženost virusu glavna je strategija prevencije majmunskih
boginja.
Smanjenje rizika od prenošenja virusa sa čoveka na čoveka i kontrola pojave epidemije
postiže se kroz epidemiološki nadzor i brzu identifikaciju novih slučajeva obolevanja.
Zdravstveni radnici i članovi domaćinstva su u većem riziku od infekcije. Zdravstveni
radnici koji brinu o pacijentima sa sumnjom ili potvrđenom infekcijom virusom
majmunskih boginja, ili koji rukuju uzorcima obolelih, treba da primenjuju standardne
mere prevencije i kontrole infekcije i koriste ličnu zaštitnu opremu. Ako je moguće,
preporučuje se da osobe koje su prethodno vakcinisane protiv velikih boginja vode brigu
o obolelima. Izolacija zaraženih pacijenata, bilo u zdravstvenim ustanovama ili kućnim
uslovima, je važna mera suzbijanja infekcije. Izolacija je potrebno da traje sve dok se sve
lezije ne povuku i dok se ne formira novi sloj kože.
Smanjenje rizika od prenosa zoonoza podrazumeva izbegavanje nezaštićenog kontakta sa divljim životinjama, posebno bolesnim ili mrtvim, uključujući njihovo meso, krv i druge
delove i izlučevine (ovo se odnosi na prevenciju u oblastima gde se majmunske boginje
ednemske). Izbegavati kontakt sa bilo kojim materijalom koji je bio u kontaktu sa
bolesnom životinjom. Pored toga, sva hrana koja sadrži životinjsko meso ili delove mora
biti temeljno kuvana pre jela. Određene zemlje su uvele propise koji ograničavaju uvoz
glodara i primata prevashodno majmuna iz endemskih zemalja za majmunske boginje.
Životinje u azilima, zoološkim vrtovima i slično, a koje su potencijalno zaražene
majmunskim boginjama treba izolovati od drugih životinja, a sve životinje koje su možda
došle u kontakt sa zaraženom životinjom treba da se stave u karantin i da se posmatraju
tokom 30 dana da li ispoljavaju simptome majmunskih boginja. Sprovoditi redovnu
higijenu ruku nakon kontakta sa zaraženim životinjama ili ljudima, pranje ruku sapunom
i vodom ili korišćenje sredstava za dezinfekciju na bazi alkohola“
Za one koji žele više da se informišu o ovom oboljenju mogu to uraditi na sajtu Instituta za Javno zdravlje „Batut“
IZVOR
https://www.batut.org.rs/download/aktuelno/MajmunskeBoginje.pdf
